Εργασιακή ένταξη των ΑμεΑ σε επιχειρήσεις μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος PRESTO

Η ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία στο χώρο εργασίας έχει γίνει ένα σημαντικό ζήτημα τα τελευταία χρόνια. Οι άνθρωποι με αναπηρία αποτελούν ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού με δικαιώματα στην κοινωνική και εργασιακή ένταξη, αλλά δυστυχώς αυτό δεν θεωρείται δεδομένο. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσουν λόγω του είδους και του βαθμού της αναπηρίας, πολλοί άνθρωποι με κινητικές, οπτικές ή νοητικές αναπηρίες επιθυμούν και είναι σε θέση να εργαστούν. Μέχρι πρόσφατα, η νομοθεσία και η γραφειοκρατία αποτελούσαν σημαντικά εμπόδια, καθώς άτομα με αναπηρία που λάμβαναν επιδόματα από το κράτος υπήρχε ο κίνδυνος να τα χάσουν εάν εργαζόντουσαν. Ευτυχώς, αυτό το πρόβλημα έχει επιλυθεί και πλέον η εργασία τους δεν συνεπάγεται απώλεια οποιασδήποτε κοινωνικής ενίσχυσης. Ωστόσο, ακόμα καταγράφονται προκαταλήψεις σχετικά με την ικανότητα των ατόμων με αναπηρία να είναι αποδοτικοί και ανταγωνιστικοί στην ανοιχτή αγορά. Αυτή η στάση όμως αλλάζει και απαιτείται εξοικείωση και κατάρτιση των επιχειρηματιών, ώστε να μπορούν να ενσωματώνουν άτομα με αναπηρία στην εργασιακή τους ομάδα.

H ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρία στον χώρο εργασίας είναι στόχος του Συλλόγου Γονέων Ατόμων Φίλων με Αυτισμό. Στα πλαίσια αυτού, συνεργαστήκαμε στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Εκπαίδευσης στο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα “PRESTO” (2020 – 1- IT01- KA202-C01469E8) το οποίο επιδίωκε τη διακρατική κινητικότητα ατόμων με αναπηρία. Μέσω αυτού του προγράμματος, τέσσερα μέλη του συλλόγου είχαν τη δυνατότητα να εργαστούν σε χώρες του εξωτερικού και να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία. Ταυτόχρονα, άτομα με αναπηρία από άλλες χώρες ήρθαν στο Ρέθυμνο, όπου εργάστηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα σε επιχειρήσεις, όπως το Theartemis Palace, το αγροκτήμα Agreco farms και το συνεργείο αυτοκινήτων Auto Diagnosis. Ο στόχος του προγράμματος ήταν διττός: αφενός, να δώσει την ευκαιρία στα ίδια τα άτομα με αναπηρία να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία και να εξοικειωθούν με το εργασιακό περιβάλλον, και αφετέρου, να επιτρέψει στις ίδιες τις επιχειρήσεις να αναγνωρίσουν την ικανότητα των ατόμων αυτών και να τα ενσωματώσουν στο εργατικό δυναμικό τους.

Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων του ευρωπαϊκού προγράμματος έγινε στο χώρο του Παλαιοντολογικού Μουσείου Ρεθύμνου στις 8 Μαΐου 2023.

Η Καλλή Ροδοπούλου, υπεύθυνη του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Εκπαίδευσης ανέφερε: «Μέσω του προγράμματος «PRESTO», έξι ευρωπαϊκές χώρες, συγκεκριμένα η Ιταλία, η Ελλάδα, το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ισπανία και η Πολωνία, έδωσαν τη δυνατότητα σε παιδιά με νοητικές αναπηρίες να τοποθετηθούν σε επιχειρήσεις για πρακτική άσκηση. Αυτό το πρόγραμμα θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό για την ανάπτυξη των επαγγελματικών δεξιοτήτων των ατόμων με νοητική αναπηρία και για την ενσωμάτωσή τους στην αγορά εργασίας. Τέσσερα παιδιά από τον Σύλλογο Αυτισμού Ρεθύμνου συμμετείχαν σε αυτό, αλλά συμμετείχαν επίσης και άλλα παιδιά με νοητικές αναπηρίες από τις αναφερθείσες χώρες. Πέρα ​​από τις επαγγελματικές δεξιότητες που αναπτύχθηκαν μέσω αυτών των προγραμμάτων, που αφορούν τις εργασιακές δεξιότητες, επίσης αναπτύχθηκαν πολλές άλλες δεξιότητες όπως οι επικοινωνιακές, κοινωνικές, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, καθώς και δεξιότητες που συνδέονται με την κοινωνική ένταξή τους». Όπως εξήγησε, στην αρχή υπήρχαν δυσκολίες «προκειμένου να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων και να πείσουμε την αγορά εργασίας ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν τις απαραίτητες ικανότητες και μπορούν να εργαστούν, να συμβάλλουν σε μια εργασιακή περιβάλλοντος. Κατά την υλοποίηση του προγράμματος και μετά την εύρεση χώρων για πρακτική άσκηση, όλα προχώρησαν ομαλά. Η βοήθεια από τους συνοδούς, δηλαδή την Ειρήνη και τον Παύλο, αποδείχθηκε καθοριστική. Ήταν συνεχώς δίπλα στα παιδιά, ακόμα και κατά τη διάρκεια της πρακτικής άσκησης, τα καθοδήγησαν, τους εξήγησαν και τους ενθάρρυναν, καθώς η ενθάρρυνση αποτελεί ζωτικό κομμάτι της διαδικασίας. Χωρίς τη συνεισφορά της Ειρήνης και του Παύλου, το πρόγραμμα δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί. Με την κατάλληλη προετοιμασία, καταφέρνουμε να ανταποκριθούμε στις προκλήσεις της επόμενης ημέρας. Απαιτείται σημαντική προετοιμασία τόσο στον χώρο της αγοράς εργασίας όσο και στις οικογένειες των ατόμων με νοητική αναπηρία, καθώς και στα ίδια τα παιδιά. Θεωρώ ότι οι προσπάθειες επικεντρώνονται κυρίως στην αγορά εργασίας και στα παιδιά».

Η Ειρήνη Κλάδου, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου τόνισε ότι η συμμετοχή των παιδιών στο πρόγραμμα ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για τον σύλλογο. Η εμπειρία ήταν εξαιρετική για τα παιδιά που εργάστηκαν, ενώ η ίδια επισημαίνει ότι θέλουν το όνειρο της εργασιακής ένταξης των ΑμεΑ να γίνει πραγματικότητα: «Αυτό το πρόγραμμα αποτέλεσε πρόκληση για εμάς, με στόχο να δώσουμε στα παιδιά τη δυνατότητα να εργαστούν, και αυτό επετεύχθη μέσω του Ινστιτούτου Ευρωπαϊκής Εκπαίδευσης στο Ρέθυμνο, το οποίο μας πρόσφερε την ευκαιρία να οργανώσουμε μια κινητικότητα στη Ρώμη. Εκεί, δουλέψαμε με τέσσερα ενήλικα άτομα με νοητική αναπηρία σε δύο ξενοδοχεία στο κέντρο της πόλης, τα οποία λειτουργούσαν κανονικά και είχαν πλήρη φορτίο πελατών. Και στις δύο περιπτώσεις, είχαμε την ευκαιρία να δούμε άλλα άτομα να εργάζονται μέσω αντίστοιχων προγραμμάτων, και αυτή ήταν μια εξαιρετική εμπειρία. Τα άτομα μας αντιμετώπισαν με ευγένεια, ευελιξία και χαρά από την πρώτη ημέρα. Τους εξήγησαν απλά τις οδηγίες για τον ρόλο τους και πώς να τον εκτελέσουν. Τα παιδιά εργάστηκαν αυτόνομα, με πάθος, τήρησαν το ωράριό τους και ποτέ δεν ένιωσαν κούραση, ήταν πάντα χαρούμενα. Μέσα από αυτήν την εμπειρία, έχουμε καταρρίψει τις αμφιβολίες που ενδεχομένως υπήρχαν σχετικά με τη δυνατότητα ατόμων με νοητική αναπηρία να εργαστούν. Έχουν τόσες πολλές κρυμμένες ικανότητες και προσφορές να κάνουν κάθε άτομο, και να αποκτήσουν αυτονομία. Ζήσαμε ένα όνειρο που επιθυμούμε να γίνει πραγματικότητα, να γίνει πραγματικότητα και για την ελληνική κοινωνία, καθώς δεν έχουμε ζήσει κάτι τέτοιο μέχρι τώρα». Δεν υπάρχει σαφές σχέδιο, ούτε πολιτικό, ούτε κοινωνικό σχέδιο για την πραγματική εργασιακή ένταξη ΑμεΑ, τονίζει η πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων Ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου, Ειρήνη Κλάδου, επισημαίνοντας ότι πάγιο αίτημα του συλλόγου είναι να δοθούν κίνητρα στους εργοδότες, κίνητρα στην αγορά εργασίας και ασφάλιση. Για τα παιδιά χρειάζεται, όπως εξηγεί, ένα ευέλικτο ωράριο, φιλικά περιβάλλοντα εργασίας, οργάνωση γραφείων συμβούλων εργασίας που θα είναι μέσα στο κομμάτι των κοινωνικών ουσιαστικά φροντιστών της ειδικής αγωγής, για να μπορούν να κάνουν τα άτομα με νοητική αναπηρία αυτήν την διασύνδεση που χρειάζονται για να επικοινωνήσουν με ένα σκληρό και ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Από την πλευρά του, ο διευθυντής του Συλλόγου Γονέων Ατόμων με Αυτισμό, Παύλος Μελισσινός, επισήμανε ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται βήματα προόδου και βελτίωσης, κυρίως όσον αφορά τη νομοθεσία. «Έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη νομοθεσία, καθώς το κύριο πρόβλημα ήταν η έλλειψη κινήτρων για τις επιχειρήσεις να προσλάβουν άτομα με αναπηρία. Ωστόσο, με ένα πρόσφατο νόμο, έχει δοθεί νομική αναγνώριση στο γεγονός ότι ένα άτομο με νοητική ή ψυχική αναπηρία – εάν η αναπηρία είναι πάνω από 50% – μπορεί να ενταχθεί κανονικά στην αγορά εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προσληφθεί κανονικά, να εγγραφεί στο μητρώο του ΟΑΕΔ, να επωφεληθεί από προγράμματα απασχόλησης, χωρίς να επιβαρύνεται ο εργοδότης και χωρίς να απωλέσει το δικαίωμα στη σύνταξη ούτε για τον εργαζόμενο αυτόν ούτε για τους γονείς του. Αυτή η εξέλιξη είναι πολύ σημαντική, καθώς πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν σύγχυση σε αυτό το θέμα».

Η Ειρήνη Τουρμπάλα, Γεωργία Νταμπασά και ο Φραγκίσκος Φραγκιουδάκης,  τρία από τέσσερα παιδιά του συλλόγου που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, αναφέρθηκαν στην εμπειρία γεμάτοι ενθουσιασμό και όρεξη να το επαναλάβουν. Η Ειρήνη είπε: «Αυτή η μεγάλη εμπειρία που είχαμε με αυτό το μεγάλο ταξίδι ήταν πραγματικά αξέχαστη. Πήγαμε σε ένα ξενοδοχείο και εργαστήκαμε ως καμαριέρες και στη λάντζα. Θα ήθελα πραγματικά να ζήσω αυτήν την εμπειρία ξανά. Οι συνάδελφοί μου στο ξενοδοχείο με αποδέχτηκαν με αγκαλιές και μετάδωσαν αγάπη, τρυφερότητα και ενθουσιασμό».

Η εργασία σε ξενοδοχείο του εξωτερικού ήταν υπέροχη εμπειρία για την Γεωργία, η οποία είπε: «Συμμετείχα στην προετοιμασία του πρωινού, στη λάντζα, στον καθαρισμό και στην προετοιμασία του μεσημεριανού γεύματος. Δεν ήταν δύσκολο, και θα ήμουν πρόθυμη να το ξανακάνω. Στο μέλλον, θα ήθελα να βρω μια εργασία. Συνήθως έχω δυσκολία να βρω εργασία, αλλά ελπίζω ότι αυτό θα αλλάξει στο μέλλον».

Ο Φραγκίσκος που εργάζεται τα τελευταία τρία χρόνια στο φούρνο Αποστολάκης «Αρτόζα» εργάστηκε σε ξενοδοχείο στη Ρώμη. «Εργαστήκαμε σε ένα ξενοδοχείο, αναλαμβάνοντας τον καθαρισμό των δωματίων και του εστιατορίου. Δεν ήταν η πρώτη μου εμπειρία, καθώς εργάζομαι επίσης στον φούρνο Αποστολάκης «Αρτόζα». Δεν αντιμετωπίζω κανένα πρόβλημα με την εργασία αυτή και θα ήθελα πολύ να συνεχίσω να την ασκώ».